ΚΑΙ ΑΝ ΝΑΙ ?

Παιδεία για όλους, σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία
Η ελληνική Παιδεία χρειάζεται εκπαιδευτικές μεθόδους που να προωθούν την κριτική σκέψη και όχι την απομνημόνευση, την απόκτηση δεξιοτήτων και όχι τη συσσώρευση γνώσεων, αύξηση των δαπανών, πράσινα σχολεία, με ενεργό συμμετοχή των μαθητών και των εκπαιδευτικών και σε αλληλεπίδραση με τις γύρω τους κοινότητες, δικαίωμα επιλογής μαθημάτων και ελεύθερο χρόνο για τους μαθητές.

Εν όψει της προ ημερησίας διατάξεως συζήτησης για την Παιδεία στη Βουλή, οι Οικολόγοι Πράσινοι καταθέτουν για διάλογο τις προτάσεις τους πάνω στο τεράστιο αυτό θέμα, με όση σαφήνεια και συντομία είναι δυνατόν, και αφορούν το Πρωτοβάθμιο και Δευτεροβάθμιο επίπεδο.

Οι βασικές αρχές μιας εκπαιδευτικές μεταρρύθμισης πρέπει να εστιάζονται στα εξής:

· Το σχολείο να γίνει πιο ελκυστικό για τους μαθητές, με αλλαγές στο περιεχόμενο και τις μεθόδους εκπαίδευσης.

· Η εκπαιδευτική διαδικασία να επικεντρώνει περισσότερο στην ανάπτυξη της συνολικής προσωπικότητας των μαθητών, ώστε να γίνουν ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες.

· Οι εκπαιδευτικοί να λειτουργούν ως εμψυχωτές της εκπαιδευτικής ομάδας και όχι ως απόλυτοι άρχοντες της τάξης ή και αποστασιοποιημένοι «υπάλληλοι» που κρίνονται ίσως και με κομματικά κριτήρια.

· Οι μαθητές να αντιμετωπίζονται ως υποκείμενα που συν-διαμορφώνουν τη διαδικασία εκπαίδευσής τους και να έχουν λόγο και για τα άλλα θέματα που τους απασχολούν ως νέους και πολίτες.

· Το «μάθημα» πρέπει να είναι συμμετοχικό και να αξιοποιεί την έρευνα, την αναζήτηση, την παρατήρηση και όχι απλώς την αποστήθιση.

· Το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να στραφεί σε νέες μεθόδους, ώστε η απόσταση εκπαιδευτικού – μαθητή να μειωθεί, να καλλιεργηθεί πνεύμα ομαδικής δουλειάς, που αναδεικνύει όμως και τις προσωπικότητες.

· Η εκπαιδευτική πολιτική και καθημερινότητα να λαμβάνει υπόψη ότι οι μαθητές είναι ευαίσθητα άτομα με πολλές ανάγκες, χρειάζονται να παίξουν, να νοιώσουν τρυφερότητα, να αγαπήσουν, να μάθουν με σωστό και δημιουργικό τρόπο, να αμφισβητήσουν, να δημιουργήσουν, να εκφραστούν.

· Τα ίδια τα σχολεία θα πρέπει να είναι ο πυρήνας της προσπάθειας για οικολογική αναγέννηση της γειτονιάς και των πόλεων μας και όχι παράδειγμα προς αποφυγή.

Παρά την ιστορικά μεγάλη αξία που δίνουν οι Έλληνες πολίτες στην Παιδεία, οι ελληνικές κυβερνήσεις απέτυχαν παταγωδώς να δημιουργήσουν ένα στοιχειωδώς αξιοπρεπές εκπαιδευτικό σύστημα, που, εκτός από την απόκτηση γνώσεων, να ενθαρρύνει την κριτική σκέψη, να βελτιώνει τις ικανότητες και δεξιότητες του σύγχρονου πολίτη, να δημιουργεί ευκαιρίες διαλόγου και συμμετοχής σε όλα τα επίπεδα της σχολικής ζωής, διαμορφώνοντας έτσι σταθερές βάσεις για την ελληνική δημοκρατία. Αντίθετα, οι προτεινόμενες αλλαγές στο εξεταστικό για την πρόσβαση στα ΑΕΙ λειτουργούν στην κατεύθυνση της 16ωρης «πλήρους απασχόλησης» των μαθητών του Λυκείου, μιας και προβλέπουν επιπλέον μαθήματα το απόγευμα.


Σεβασμός στο μαθητή και στις πολλαπλές ανάγκες του

Το σημερινό εξαιρετικά αναποτελεσματικό εκπαιδευτικό σύστημα περιστρέφεται γύρω από τις εξετάσεις και την πρόσβαση στο Πανεπιστήμιο, υποβαθμίζοντας την ουσία της Παιδείας και εξοντώνει τους μαθητές, προσθέτοντας συνεχώς ατέλειωτες ώρες ανούσιων, συχνά, μαθημάτων και δασκαλοκεντρικών μεθόδων. Την ίδια στιγμή, μαθητές άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως οι Φιλανδοί, τα καταφέρνουν με λιγότερες ώρες μαθηματικών και πολύ περισσότερες καλλιτεχνικών μαθημάτων και με 5ωρα ωρολόγια προγράμματα αντί των δικών μας 7ωρων.

Ταυτόχρονα, πολλά σχολεία στεγάζονται σε άθλιες συνθήκες (υπόγεια, ενοικιαζόμενοι χώροι, χωρίσματα με γυψοσανίδες, ελλιπής φροντίδα των χώρων, έλλειψη αιθουσών και υποδομών, αμίαντος, διπλοβάρδια), οι νέες τεχνολογίες είναι κάτι καινούριο για πολλά σχολεία ή παντελώς άγνωστο για πολλά άλλα, οι μαθητές με τεράστιο, σε σχέση με το σώμα τους, φορτίο μέσα στις σχολικές τσάντες, περιορίζονται σε ρόλο παθητικού ακροατή ή παπαγάλου για τις αλλεπάλληλες εξετάσεις, τα μαθήματα όλα είναι υποχρεωτικά και η ελεύθερη επιλογή μαθημάτων από τους μαθητές απουσιάζει πλήρως, όπως και ο ελεύθερος χρόνος τους.

Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε χρόνο ξεσπούν αποχές και καταλήψεις σχολείων, αποτυπώνοντας την κρίση που διαπερνά το εκπαιδευτικό σύστημα.


Ποιος διαμορφώνει τις εξελίξεις στην Παιδεία

Η διαβόητη «παραπαιδεία» (ακατανόητη για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους) ζει και βασιλεύει, η Διοίκηση της εκπαίδευσης από τη σχολική μονάδα έως τις διευθύνσεις των νομών και Περιφερειών παραδίδονται σε κομματικά στελέχη του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος, δημιουργώντας ένα ισχυρά κεντρικά ελεγχόμενο σύστημα, που εμφανώς δεν εμπιστεύεται τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας. Τα αναλυτικά προγράμματα πιέζουν ασφυκτικά εκπαιδευτικούς και μαθητές, χωρίς να αφήνουν περιθώρια για δημιουργικές πρωτοβουλίες σε κάθε σχολείο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, την Αγωγή Υγείας και τα Πολιτιστικά θέματα.

Αποτελούν πια ενδημικά χαρακτηριστικά η συνεχής μείωση των δαπανών για την Παιδεία (η Ελλάδα είναι η τελευταία στην Ευρώπη και στις τελευταίες θέσεις του ΟΟΣΑ), η ανορθολογική διαχείριση των υπαρχόντων πόρων, οι απηρχαιωμένες παιδαγωγικές αντιλήψεις και η κυριαρχία της αναξιοκρατίας, με την υποστήριξη των κομμάτων που κυβέρνησαν στη χώρα μας. Η εδραιωμένη αναξιοπιστία, εμποδίζει το να βρεθούν τρόποι βελτίωσης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου, χωρίς να καταρρακώνεται η προσωπικότητα των εκπαιδευτικών και να εξασφαλίζεται η ουσιαστική επιμόρφωσή τους.

Επιπλέον, φοβόμαστε ότι η εγκατάλειψη της δημόσιας εκπαίδευσης στα χέρια χορηγών και ιδιωτικών εταιρειών θα προκαλέσει απαράδεκτες καταστάσεις, σαν αυτές που έχουν δημιουργηθεί σε άλλες χώρες, με την ανάληψη σχολικών κυλικείων κι εστιατορίων από εταιρείες φαστ φουντ και την επιβολή λανθασμένων διατροφικών προτύπων, με τη συγγραφή βιβλίων Χημείας από πολυεθνικές εταιρείες χημικών, που θέτουν στο περιθώριο την πράσινη χημεία κ.ο.κ.


Να ανοίξουμε το σχολείο στην κοινωνία

Με τις ραγδαίες εξελίξεις στα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά /κλιματικά θέματα, το εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται να αποκτήσει γρήγορα αντανακλαστικά και ευελιξία, η γνώση να συνδυάζεται με κριτική στάση, η ομαδικότητα να εξισορροπείται με την ανάπτυξη της προσωπικότητας και των ξεχωριστών ικανοτήτων κάθε παιδιού. Βασικό ζητούμενο πλέον είναι η δυνατότητα των παιδιών να καταλαβαίνουν τι γίνεται σήμερα στον κόσμο και να παρεμβαίνουν με το δικό τους τρόπο.

Προτείνουμε να καθιερωθεί μια «μέρα ανοικτού στην κοινωνία σχολείου» κάθε εβδομάδα. Την μέρα αυτή οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί θα συζητάνε οργανωμένα, θα συνεργάζονται ισότιμα. Οι μαθητές θα παρουσιάζουν ομαδικές εργασίες για σύγχρονα θέματα, θα υπάρχει άμεση επαφή των μαθητών με τη φύση, θα συζητιούνται τα όνειρα και τα προβλήματα των νέων, θέματα ποιότητας ζωής, προστασίας του περιβάλλοντος, κοινωνικής υπευθυνότητας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γνωριμίας και διαλόγου των πολιτισμών, διατροφής, αναβάθμισης της πόλης, της γειτονιάς, του σχολείου. Αυτή η εμπειρία μπορεί να γίνει το καλύτερο «μάθημα». Αυτό το πείραμα (ανάλογες εμπειρίες υπάρχουν ήδη σε κάποιες χώρες) μπορεί να οδηγήσει -συγκροτημένα και μετά από αξιολόγηση - σε βαθιές αλλαγές του εκπαιδευτικού μοντέλου αλλά και σε ουσιαστική συμμετοχή των νέων στις κοινωνικές εξελίξεις. Οι μεθοδολογίες και η πολύχρονη εμπειρία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, χιλιάδες εκπαιδευτικοί που είναι εξοικειωμένοι με παρόμοιους ρόλους καθώς και η κοινωνία των πολιτών και αξιόπιστες περιβαλλοντικές και κοινωνικές ΜΚΟ μπορούν να στηρίξουν μια παρόμοια «επανάσταση» στην εκπαίδευση.


Οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν:

· Άμεση αύξηση δαπανών για την Παιδεία και αυστηρός έλεγχος για την ορθολογική διάθεσή τους, με αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνονται με τους πόρους που διατίθενται. Επίλυση του κτιριακού, τόσο όσο προς την επάρκεια όσο και ως προς την ποιότητα. Μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα.

· Επανεξέταση του όγκου της διδακτέας ύλης, αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων και μείωση του κρατικού ελέγχου, προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης της φαντασίας και της δημιουργικότητας κι ενθάρρυνση της αλληλεπίδρασης του σχολείου με την τοπική κοινότητα, μέσα από την ενεργό συμμετοχή των μαθητών και των εκπαιδευτικών στα ζητήματα της περιοχής τους.

· Δικαίωμα στην επιλογή –δικαίωμα στον ελεύθερο χρόνο. Κατάργηση του μοναδικού σχολικού βιβλίου και μείωση του αριθμού των μαθημάτων ανά τάξη. Από το Δημοτικό μέχρι το Λύκειο και το Πανεπιστήμιο, κάθε μαθητής θα πρέπει να έχει αρκετό ελεύθερο χρόνο και το δικαίωμα να επιλέγει μαθήματα ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του.

· Πράσινα σχολεία. Να δεσμευθούν οι υπεύθυνοι υπουργοί βάσει 10ετούς χρονοδιαγράμματος για κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των σχολείων με ήπιες μορφές ενέργειας και βιοκλιματική αρχιτεκτονική, εξοικονόμηση νερού, κήπους, χρώματα, υψηλή αισθητική, αυλές χωρίς τσιμέντο αλλά με χώμα, δέντρα και πράσινο. Οι νέες τεχνολογίες να μπουν σε κάθε αίθουσα, βιολογικά προϊόντα σε όλα τα σχολικά κυλικεία, μαγειρεμένο υγιεινό φαγητό σε όλα τα ολοήμερα.

· Νέες δομές, δημοκρατικότερη οργάνωση του σχολείου, άνοιγμά του στην κοινωνία και τις εξελίξεις, ώστε να επιτρέπουν σε μαθητές κι εκπαιδευτικούς να συναποφασίζουν για τα σημαντικά ζητήματα του σχολείου. Οι δημιουργικές δραστηριότητες όπως προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών να επεκταθούν με ταυτόχρονη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας. Τα στελέχη της εκπαίδευσης οφείλουν να εκλέγονται και όχι να διορίζονται. Ζητούμε να ιδρυθούν Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε όλα τα μεγάλα -τουλάχιστον- αστικά κέντρα και να εκπαιδευτεί το προσωπικό τους κατάλληλα.

· Κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων και ταυτόχρονη θέσπιση αξιόπιστης ανώτερης εκπαίδευσης, με αποσυμφόρηση του δρόμου προς τα ΑΕΙ και ΤΕΙ

· Ολοήμερο σχολείο που να καλύπτει τις επιπλέον ανάγκες των μαθητών στην εκμάθηση ξένων γλωσσών, μουσικών οργάνων κ.α., στην άθληση, στη στήριξη αδύνατων μαθητών με ενισχυτική διδασκαλία κ.α.


Τι είδους διάλογος

Για να προχωρήσουν όλα αυτά θα πρέπει να υπάρξει μια ευρύτατη διαβούλευση στη βάση της ελληνικής κοινωνίας σε τοπικό επίπεδο (κι όχι ένας διάλογος κωφών στην κορυφή), που να υποστηρίζεται από ένα ενεργό εκπαιδευτικό, μαθητικό και φοιτητικό κίνημα, με στόχο τη δημοκρατία στο σχολείο, το σεβασμό της διαφορετικότητας, την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εκπαιδευομένων και των εκπαιδευτικών, τη δημιουργία καλύτερων υποδομών σε κάθε σχολείο, τη μάθηση που έχει νόημα για τους μαθητές και για τη ζωή τους στο μέλλον. Η υπόθεση της Παιδείας είναι πρώτα απ’ όλα υπόθεση όλων αυτών που συμμετέχουν σε αυτήν. Δεν θέλουμε όμως έναν ακόμη διάλογο, που θα χρησιμοποιηθεί για να καταλαγιάσει τα πνεύματα και να καταλήξει στα συρτάρια κάποιου υπουργού, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν. Θέλουμε να δούμε να γίνονται πράξη οι προτάσεις και να αξιολογείται η εφαρμογή τους με στόχο τη βελτίωση τους.

Η οργή και η αμφισβήτηση που εκφράστηκε μετά τη δολοφονία του Αλέξη έδειξαν ξεκάθαρα πως οι τωρινοί έφηβοι έχουν θεμελιώδεις αντιρρήσεις για τον τρόπο με τον οποίο τους αντιμετωπίζει η πολιτεία, απορρίπτουν τη διαφθορά και το πελατειακό σύστημα, τον καταναλωτισμό και τον προκλητικό πλουτισμό πολιτικών και κοινωνικών παραγόντων. Προτείνουμε να ξεκινήσει μια διαδικασία «ακρόασης» των απόψεών τους, να σταματήσουν οι παιδαγωγικά απαράδεκτες και κοινωνικά αδιέξοδες κατασταλτικές μέθοδοι ενάντια σε μαθητές (π.χ. η προσαγωγή μαθητών σε δίκη με τον αντιτρομοκρατικό νόμο στη Λάρισα) και να τους εμπιστευθούμε περισσότερο, δίνοντάς τους ψήφο στα 16 και ενεργό ρόλο στο σχολείο. Απαιτείται δομημένος διάλογος από τα κάτω, που θα διαπεράσει όλες τις κοινωνικές λειτουργίες και θα οδηγήσει σε μια δημοκρατική και πολιτική αναγέννηση της χώρας.

Θέλουμε ένα σχολείο που να εμπνέει τους εκπαιδευτικούς αλλά να επικεντρώνεται στους μαθητές, γιατί είναι αυτοί που συνδέονται με ένα μοναδικό τρόπο με το μέλλον, όσο κανένας ενήλικας, που έχουν φαντασία, δημιουργικότητα και συχνά αναζητούν απεγνωσμένα ευκαιρίες για να αναλάβουν ευθύνες για τη ζωή τους και το μέλλον.
ΚΑΙ ΑΝ ΌΧΙ ?
Ας ανοίξουμε τον διάλογο ΟΡΙΖΌΝΤΙΑ
Πρώτα μέσα και παντού στην κοινωνία