Banca Popolare Etica

Banca Popolare Etica

Τον Ιούλιο του 2007, εντοπίσαμε την ύπαρξη της Banca Etica (Ηθική Τράπεζα ή Τράπεζα Ήθους) στην Ιταλία και αποφασίζαμε να κάνουμε το πρώτο ρεπορτάζ στην Ελλάδα γι’ αυτό το θέμα στο Ποντίκι Global, η έκπληξή μας ήταν μεγάλη. Όσο και η αντίφαση: μπορεί η ηθική και μια τράπεζα να πάνε μαζί;

Η αντι-τράπεζα της Πάντοβας

Ένα εναλλακτικό τραπεζικό ίδρυμα ανθεί στην Ιταλία. Λειτουργεί με δημοκρατία, διαφάνεια και όραμα και συναλλάσσεται με μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και με ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Μια άλλη τράπεζα είναι εφικτή. Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύει το ιταλικό πείραμα της Banca Popolare Etica (Ηθική Λαϊκή Τράπεζα), μιας τράπεζας που υποστηρίζει επιχειρηματικές προσπάθειες μη κερδοσκοπικών οργανισμών και την οικονομία της αλληλεγγύης, ενθαρρύνει τη διεθνή συνεργασία, χρηματοδοτεί πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών.

Όλα ξεκίνησαν το 1994 από 22 μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς. Το 1995 ο σύλλογός τους μετατράπηκε σε συνεταιρισμό ώστε να μπορεί να συγκεντρώσει το απαραίτητο από το νόμο αρχικό κεφάλαιο, οπότε ξεκίνησε μια ενθουσιώδης καμπάνια ενημέρωσης που απέφερε σύντομα καρπούς.

Το 1998 το αρχικό κεφάλαιο είχε συγκεντρωθεί και ο διοικητής της Τράπεζας Ιταλίας υπέγραψε την άδεια λειτουργίας της Banca Etica. Το πρώτο υποκατάστημα άνοιξε στην Πάντοβα και μέσα σε ένα μόλις χρόνο, λόγω της θερμής ανταπόκρισης του κοινού, άνοιξαν υποκαταστήματα στην Μπρέσια, στο Μιλάνο, στη Ρώμη, στη Βιτσέντσα, στο Τρεβίζο και στη Φλωρεντία.

Η νομική μορφή που επελέγη ήταν της λαϊκής τράπεζας, ένα σχήμα που της επιτρέπει να λειτουργεί σε εθνικό επίπεδο και ταυτοχρόνως να μπορεί να τηρεί τις βασικές ιδρυτικές της αρχές της συνεργασίας και της αλληλεγγύης. Λειτουργεί με τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια, με συμμετοχικές διαδικασίες και δημοκρατία. Οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά κεφαλήν, «ένα κεφάλι, μία ψήφος», ανεξάρτητα από τον αριθμό των μετοχών που ενδεχομένως διαθέτει ο καθένας, προκειμένου να δοθεί έμφαση στην προτεραιότητα των ανθρώπων έναντι του κεφαλαίου.

Αντίστροφα κριτήρια

Η Banca Etica προσφέρει όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παρέχουν οι εμπορικές τράπεζες. Πέρα από τα υποκαταστήματα στις πόλεις που προαναφέρθηκαν, διαθέτει επίσης ένα δίκτυο «πλανόδιων» υποκαταστημάτων, ώστε η τράπεζα να είναι παρούσα σε εθνικό επίπεδο κι εκεί όπου δεν διαθέτει θυρίδες.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κριτήρια τα οποία οφείλουν να τηρούν οι επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να πάρουν δάνειο από την Ηθική Τράπεζα, τα οποία καθρεφτίζουν τη φιλοσοφία της και συνιστούν την ειδοποιό διαφορά της έναντι του ανταγωνισμού.

Πρώτη προϋπόθεση, η δημοκρατική λειτουργία της επιχείρησης: συχνότητα σύγκλησης συνελεύσεων, διασπορά των μετοχών, παρουσία εργαζομένων στις επιτροπές διοίκησης, διαφάνεια (σταθερή ροή εσωτερικής και εξωτερικής πληροφόρησης), ίσες ευκαιρίες (έλλειψη διακρίσεων ως προς το φύλο, το χρώμα και την καταγωγή). Δεύτερη προϋπόθεση, ο σεβασμός στο περιβάλλον: μείωση των ρύπων που εκπέμπονται, μείωση στην κατανάλωση ενέργειας και πρώτων υλών, συνεχή μέτρα βελτίωσης στον τομέα αυτό. Άλλες σημαντικές προϋποθέσεις αφορούν την κοινωνική χρησιμότητα του προϊόντος/υπηρεσίας που παράγεται, τον σεβασμό στα δικαιώματα των εργαζομένων (τήρηση συμβάσεων, συνθήκες και ασφάλεια εργασίας, επιμορφωτικά προγράμματα), την προαγωγή του εθελοντισμού και την ευαισθησία απέναντι στα ασθενέστερα στρώματα (παρουσία μεταναστών και ατόμων με ειδικές ανάγκες μεταξύ των εργαζομένων).

Οι μέτοχοι της τράπεζας είναι οργανωμένοι σε συλλόγους κατά γεωγραφικές περιοχές, ώστε να υπάρχει καλύτερη επαφή με την τοπική πραγματικότητα και να αναδεικνύονται οι τοπικές ανάγκες. Οι σύλλογοι αυτοί εργάζονται περισσότερο για τη διάδοση των αρχών και των αντιλήψεων που διέπουν την τράπεζα, παρά για τη διασφάλιση των στενά εννοουμένων συμφερόντων τους. Επιλέγει κανείς την Ηθική Τράπεζα όχι μόνο γι’ αυτά που του παρέχει, αλλά και για την ευρύτερη προσφορά της. Κάθε σύλλογος εκλέγει ένα συντονιστή, και οι συντονιστές όλων των συλλόγων απαρτίζουν το συμβούλιο των συντονιστών. Η τράπεζα διοικείται από διοικητικό συμβούλιο το οποίο αποτελείται αποκλειστικά από μετόχους. Εκτός από το συμβούλιο των συντονιστών, το διοικητικό συμβούλιο πλαισιώνεται κι από άλλα ελεγκτικά όργανα όπως η επιτροπή ηθικής δεοντολογίας, η επιτροπή τήρησης των αποφάσεων του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και η επιτροπή για τη διάσωση του περιβάλλοντος. Το περιβάλλον είναι ένα από τα βασικά μελήματα της τράπεζας, σε σημείο που συχνά την αποκαλούν «Πράσινη Τράπεζα». Στο τέλος κάθε χρήσης, εκτός από τον οικονομικό ισολογισμό η συνέλευση των μετόχων εγκρίνει επίσης τον «ηθικό ισολογισμό» και τον «περιβαλλοντικό ισολογισμό».

Εναλλακτική τραπεζική

* Στα προϊόντα της Banca Etica περιλαμβάνεται μια πιστωτική κάρτα ονόματι Affinity. Ο κάτοχός της τη χρησιμοποιεί όπως κάθε άλλη πιστωτική κάρτα. Η διαφορά έγκειται στο ότι τα κέρδη απ’ αυτή τη δραστηριότητα πηγαίνουν στη Διεθνή Αμνηστία.

* Τα δάνεια χορηγούνται κυρίως με κοινωνικά κριτήρια σε άτομα που δύσκολα θα μπορούσαν να δανειστούν από άλλες τράπεζες, όπως σε μετανάστες, άστεγους ή σε μικρές επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητες σε τομείς που πλήττονται από την οικονομική κρίση.

* Τα κεφάλαια της τράπεζας προέρχονται κυρίως από τον αναπτυγμένο βορρά, αλλά δυσανάλογα μεγάλο μέρος επενδύεται στο Νότο με στόχο να εξυγιανθεί η οικονομία και να ξεφύγει από τον έλεγχο της μαφίας. Το 2006, ενώ οι καταθέσεις που προέρχονταν από το Νότο ανέρχονταν σε 16 εκατ. ευρώ, οι χρηματοδοτήσεις στην ίδια περιοχή ξεπέρασαν τα 43 εκατ. ευρώ.

* Το μεγαλύτερο μέρος της δραστηριότητας της τράπεζας συνίσταται στη χρηματοδότηση προγραμμάτων που εκπονούνται σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση ή με άλλους κοινωνικούς φορείς και στοχεύουν στην αναθέρμανση των τοπικών οικονομιών, στην αντιμετώπιση άμεσων προβλημάτων κοινωνικών ομάδων, στην ενθάρρυνση συνεταιριστικών μορφών δράσης, στην τόνωση του κοινωνικού ιστού. * Τέτοιο παράδειγμα είναι το πρόγραμμα «Μια στέγη για όλους», στη Βερόνα, που οργανώθηκε σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, χρηματοδοτήθηκε από την Banca Etica και απευθύνεται σε μη προνομιούχα στρώματα. Επιλέχθηκαν 12 μετανάστες και 14 Ιταλοί, οι οποίοι ενθαρρύνθηκαν να συστήσουν συνεταιριστική κατασκευαστική εταιρεία για να χτίσουν με τη βοήθεια τεχνικής υποστήριξης που παρείχε ο δήμος κατοικίες για τη στέγασή τους. Οι κατοικίες αυτές αποτελούν πρότυπο οικολογικής αρχιτεκτονικής, ενώ οι δανειολήπτες είχαν την υποχρέωση να προσφέρουν προσωπική εργασία στον ελεύθερο χρόνο τους. Η προσωπική εργασία δεν αποσκοπούσε μόνο στη συγκράτηση του κόστους, οδηγώντας πράγματι σε μια μείωσή του κατά 40%, αλλά κυρίως στην επαγγελματική επιμόρφωση των δανειοληπτών.

* Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόγραμμα «Τα πάντα ρει», στην Μπρέσια, που χρηματοδοτήθηκε στο μεγαλύτερο μέρος του από την Ηθική Τράπεζα και αποσκοπούσε στην επαγγελματική ένταξη ανέργων και πρώην κρατουμένων. Δημιουργήθηκαν συνεταιρισμοί που έχτισαν κατοικίες για την προσωρινή φιλοξενία πρώην τροφίμων των σωφρονιστικών ιδρυμάτων.

* Προνομιακή είναι η σχέση της Ηθικής Τράπεζας και με το Fair Τrade, το «Εμπόριο Ισότητας και Αλληλεγγύης», όπως το αποκαλούν στην Ιταλία, που προμηθεύεται προϊόντα απευθείας από παραγωγούς του Τρίτου Κόσμου αποζημιώνοντάς τους δίκαια, και εν συνεχεία τα διακινεί στις αγορές της Δύσης.

Το ίδιο ισχύει με κάθε οργάνωση που πειραματίζεται σε εναλλακτικές μορφές οικονομικής δραστηριότητας.

Το σύστημα δουλεύει

Στο τέλος της χρήσης του 2006, τα οικονομικά δεδομένα της τράπεζας είχαν ως εξής:

-Εταιρικό κεφάλαιο: 19.517.000 ευρώ (για το 2007 προβλέπονταν αύξηση του κεφαλαίου ώστε να φθάσει τα 25.000.000 ευρώ).

-Αριθμός μετόχων 27.843, εκ των οποίων 23.865 φυσικά πρόσωπα και 3.979 νομικά πρόσωπα. Για να θεωρηθεί κανείς μέτοχος πρέπει να είναι κάτοχος 5 τουλάχιστον μετοχών, εφόσον είναι φυσικό πρόσωπο, 10 εφόσον είναι μη κερδοσκοπική οργάνωση και 30 εφόσον είναι κρατικός οργανισμός ή οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης. Η αξία της κάθε μετοχής είναι 51,64 ευρώ.

-Οι καταθέσεις ανέρχονταν σε 437.946.000, ενώ οι επενδύσεις που είχαν εγκριθεί ανέρχονταν σε 334.831.000.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΕΙΕΣ ΕΔΩ:

http://www.blogal.gr/bancaetica/